Fizik dal\u0131nda gelmi\u015f ge\u00e7mi\u015f en b\u00fcy\u00fck bulu\u015flardan biri bu hafta Amerika Birle\u015fik Devletlerinde a\u00e7\u0131kland\u0131. Bir grup bilim insan\u0131, bir milyar \u0131\u015f\u0131k y\u0131l\u0131 uzakta iki kara deli\u011fin \u00e7arp\u0131\u015fmas\u0131 sonucu olu\u015fan, uzay\u0131 ve zaman\u0131 b\u00fcken k\u00fctle \u00e7ekimsel dalgalar\u0131n varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 kaydetmeyi ba\u015fard\u0131.<\/p>\n
Lazer Radyoastronomi K\u00fctle \u00c7ekimsel Dalgalar G\u00f6zlemevi (LIGO)\u2019daki \u00a0ekibin, Albert Einstein\u2019\u0131n 100 y\u0131l \u00f6nce \u0130zafiyet Teorisinde tan\u0131mlad\u0131\u011f\u0131 k\u00fctle \u00e7ekimsel dalgalarla ilgili olarak elde ettikleri kan\u0131tlar, evrenin s\u0131rlar\u0131na yeni bir pence a\u00e7\u0131yor.<\/p>\n
Kanada Waterloo\u2019da Teorik Fizik Perimeter Enstit\u00fcs\u00fc<\/a> ba\u015fkan\u0131 Profes\u00f6r Neil Turok\u2019un deyi\u015fiyle, \u2018bilimde \u00e7\u0131\u011f\u0131r a\u00e7abilecek\u2019 t\u00fcrden bir geli\u015fme ile kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yay\u0131z.<\/p>\n Biri lazer fizik\u00e7isi, biri \u00a0jeolog iki bilim adam\u0131 yeti\u015ftirmi\u015f bir anne olmama ra\u011fmen, \u00a0b\u00fcy\u00fck patlamalar, kara delikler ve yer\u00e7ekimsel dalgalarla ilgili a\u00e7\u0131klamalar\u0131 anlamak hi\u00e7 de kolay olmad\u0131.<\/p>\n Neyse ki, radyolar, televizyonlar, gazeteler ve internet, g\u00fcn boyunca benim gibi fizik bilgisi k\u0131t insanlar\u0131n anlayabilecekleri dilden a\u00e7\u0131klamalarla dolup ta\u015ft\u0131. Guardian gazetesindeki, be\u015f ya\u015f\u0131ndaki bir \u00e7o\u00e7u\u011fun bile anlayabilece\u011fi \u015fekilde izah edilen Bana bir \u00e7o\u00e7u\u011fa anlat\u0131r gibi k\u00fctlesel \u00e7ekim dalgalar\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klay\u0131n<\/a> t\u00fcr\u00fcnden \u00a0haberlerin yay\u0131nland\u0131\u011f\u0131 bir \u00fclkede ya\u015fad\u0131\u011f\u0131ma bir kez daha sevindim.<\/p>\n S\u00f6zgelimi, Northwestern Universitesinden fizik ve astronomi profes\u00f6r\u00fc Vicky Kalogera, \u201cArkada\u015f\u0131n\u0131zla elele tutu\u015fup topa\u00e7 gibi h\u0131zla d\u00f6nme oyunu oynad\u0131\u011f\u0131n\u0131z\u0131 varsay\u0131n. D\u00f6nerken birbirinizi \u00e7ekerseniz, sonunda \u00e7arp\u0131\u015f\u0131p d\u00fc\u015fersiniz\u2019 diye a\u00e7\u0131kl\u0131yordu k\u00fctle \u00e7ekim dalgalar\u0131n\u0131n nas\u0131l ortaya \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131n\u0131.<\/p>\n Trampolin \u00fczerinde yuvarlanan bowling toplar\u0131, m\u0131knat\u0131slar, okyanus \u00fczerinde inip \u00e7\u0131kan tekneleri hayal etmekten yorulunca, ana dilimde kolay anla\u015f\u0131l\u0131r bir a\u00e7\u0131klama bulmak hevesiyle, T\u00fcrk\u00e7e kaynaklara y\u00f6neldim. \u0130ngiltere, Amerika Birle\u015fik Devletleri ve Avrupa\u2019n\u0131n di\u011fer kentlerindeki kaynaklar\u0131m\u0131n aksine, y\u00fczy\u0131l\u0131n en \u00f6nemli bulu\u015fu T\u00fcrkiye\u2019de sadece H\u00fcrriyet, Sabah ve Habert\u00fcrk\u2019te birinci sayfalarda ve k\u0131saca yer bulmu\u015ftu. Televizyonlarda da durum pek farkl\u0131 de\u011fildi.<\/p>\n \u0130nsanl\u0131\u011f\u0131n t\u00fcm\u00fcn\u00fc ilgilendiren b\u00fcy\u00fck bir olay\u0131n haber de\u011feri konusunda, \u00fclkeler aras\u0131ndaki yakla\u015f\u0131m fark\u0131 nas\u0131l bu kadar dikkat \u00e7ekici olabilir?<\/p>\n Farkettim ki, bir ba\u015fka \u00f6nemli haber daha T\u00fcrkiye medyas\u0131n\u0131n b\u00fcy\u00fck k\u0131sm\u0131n\u0131n \u00a0g\u00f6z\u00fcnden ka\u00e7m\u0131\u015f. Ekonomik Kalk\u0131nma ve \u0130\u015fbirli\u011fi \u00d6rg\u00fct\u00fc OECD\u2019nin her \u00fc\u00e7 y\u0131lda bir yay\u0131nlad\u0131\u011f\u0131, k\u0131saca PISA diye bilinen, 15 ya\u015f grubundaki \u00f6\u011frencilerin okuma yazma, matematik ve bilim becerilerini \u00f6l\u00e7en Uluslararas\u0131 \u00d6\u011frenci De\u011ferlendirme Program\u0131na da ra\u011fbet edilmemi\u015fti. Oysa, 2016 y\u0131l\u0131 sonu\u00e7lar\u0131, T\u00fcrkiye\u2019yi 64 \u00fclke aras\u0131nda 45. s\u0131raya koyuyordu. \u0130ngilizce \u00fclke sonu\u00e7lar\u0131 i\u00e7in bak\u0131n\u0131z<\/a><\/p>\n 2023 y\u0131l\u0131nda d\u00fcnyan\u0131n en b\u00fcy\u00fck on ekonomisi aras\u0131na girmeyi hedefleyen bir \u00fclke i\u00e7in bu sonu\u00e7, varolan sistemin e\u011fitimde gereken temeli sa\u011flayamad\u0131\u011f\u0131n\u0131n g\u00f6stergesi.<\/p>\n T\u00fcrkiye, OECD \u00fclkeleri aras\u0131nda ara\u015ft\u0131rma ve kalk\u0131nma harcamalar\u0131na en d\u00fc\u015f\u00fck oranda b\u00fct\u00e7e<\/a> ay\u0131ran \u00fclkelerden biri.<\/p>\n Dindar ku\u015faklar yeti\u015ftirmeye \u00f6ncelik veren AKP h\u00fck\u00fcmeti, \u00e7al\u0131\u015fma hayat\u0131 ve toplumda g\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u00fcn ihtiya\u00e7lar\u0131na kar\u015f\u0131l\u0131k verebilecek kalitede bir e\u011fitim sa\u011flamay\u0131 ihmal ediyor.<\/p>\n Din e\u011fitimine ayr\u0131lan para, okuma-yazma, matematik, bilim gibi temel \u00f6\u011fretim alanlar\u0131na harcanan\u0131n \u00fcst\u00fcnde.<\/p>\n \u00dclkenin bilim ve teknoloji ara\u015ft\u0131rma kurumu T\u00dcB\u0130TAK, son y\u0131llarda \u0130slamc\u0131 hareketler aras\u0131nda adeta bir sava\u015f alan\u0131na \u00e7evrildi. Yetkin ve deneyimli bilim insanlar\u0131 kovulup, yerlerine h\u00fck\u00fcmet yanl\u0131s\u0131 isimler yerle\u015ftirildi.<\/p>\n T\u00dcB\u0130TAK\u2019\u0131n son zamanlarda en ak\u0131lda kalan uygulamas\u0131n\u0131n 50 bin kitab\u0131n toplat\u0131l\u0131p, \u00a0yerlilik ve k\u00fclt\u00fcrel uyum kriterlerine ayk\u0131r\u0131 bulunanlar\u0131n imhas\u0131 oldu\u011funu unuttuk mu?<\/p>\n T\u00fcrkiye\u2019de ders kitaplar\u0131 zaten toplumun evrim konusundaki yakla\u015f\u0131m\u0131n\u0131 fazlas\u0131yla yans\u0131t\u0131r nitelikte. 34 \u00fclkeyi kapsayan kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131rmal\u0131 bir \u00a0ara\u015ft\u0131rma <\/a>\u00a0, T\u00fcrkiye\u2019de yeti\u015fkinlerin y\u00fczde 75\u2019inin evrim teorisini reddetti\u011fini ortaya koyuyor.<\/p>\n